De 9 domeinen van selfcare

Selfcare is modewoord, maar betekent eigenlijk gewoon zelfzorg. Het gaat veel verder dan hoe het tegenwoordig vaak gemarket wordt. Het gaat verder dan een bubbelbad nemen of jezelf een filmavond met pizza en wijn gunnen omdat je een zware dag hebt gehad. In deze blog wil ik je meenemen in mijn visie op selfcare en hoe je goed voor jezelf kunt zorgen op verschillende gebieden in je leven.

Liever luisteren? Dat kan!

Mijn visie op selfcare

Mijns insziens gaat selfcare over verantwoordelijkheid nemen voor je gezondheid en welzijn. Dat klinkt misschien heel ernstig en ongezellig, maar zo zie ik dat niet. Het gaat namelijk over jouw welzijn, over jouw gezondheid en over jouw leven. Het gaat over dat jij zorgt draagt voor je goed voelen, zowel voor nu als voor later. Het gaat over weten wat jij echt nodig hebt, en jezelf dat ook geven. Het herkennen en erkennen van je behoeften, van je emoties en van je grenzen. En daar vervolgens ook bewust een dienende invulling aan geven. Het gaat om jezelf en je welzijn prioriteit geven. Wat heb jij echt nodig op dit moment? En wat heb jij nodig op de langere termijn? Daar bewust mee omgaan vind ik goed voor jezelf zorgen.

Zelfzorg kan fijn en plezierig zijn, bijvoorbeeld door lekker een bad te nemen, in het bos te wandelen of bij te kletsen met een goede vriendin. Dit soort dingen maken selfcare een hele fijne bezigheid, waar we naar uitkijken. Maar selfcare is niet altijd rozengeur en maneschijn, zoals social media dat kan laten zien. Soms is selfcare ook doen wat nodig is, ondanks dat het onaangenaam is en je er tegenop ziet. Dat kan een bezoek aan de tandarts zijn, het verbreken van een toxische relatie of het verwerken van een emotioneel trauma. Zowel de plezierige activiteiten als de onprettige activiteiten zijn vormen van selfcare, van goed voor jezelf zorgen. Het gaat namelijk om jezelf geven wat je écht nodig hebt en het kiezen voor wat goed is voor jou.

Ik heb 9 domeinen geïdentificeerd (er zijn er vast meer) waarin ik een rol zie voor selfcare:

Selfcare in beweging

We leven in een zittende samenleving en leven een vrij sedentair bestaan. Dat betekent dat we teveel zitten en te weinig bewegen. Goed voor jezelf zorgen betekent überhaupt meer in beweging komen. Beweging kiezen boven stilzitten of bankhangen. Dat is vaak moeilijk (weet ik ook uit eigen ervaring), maar je voelt je zoveel beter door beweging. Naast dat het ontzettend goed is voor je fysieke gezondheid, is het ook voor je mentale welzijn ontzettend helpend. Daarentegen moet je soms ook kiezen voor bankhangen! Soms is dat juist wat je nodig hebt. En soms moet je een tandje terug schakelen wat je sport betreft, bijvoorbeeld als je een pijntje of een blessure hebt. Dan is het juist beter om niet maar door te gaan daarin en je zelf te pushen, want daar kom je uiteindelijk niet verder mee. Over het algemeen geldt dus meer beweging, maar soms ook juist bewust kiezen voor een tandje terug.

Selfcare in voeding

Voeding is zo’n gebied waar de adviezen alle kanten op gaan. De discours gaat veel over wat wel en niet goed voor je is en wat je wel of niet zou mogen eten. Uiteindelijk denk ik dat ook in het domein van voeding het gaat om wat goed voelt voor jou, wat past bij jou. Je eigen keuzes maken hierin op basis van de informatie die je krijgt van je lichaam. Luister naar je lichaam. Als je iets eet, hoe voel je je erna? Hoe voelt je lichaam erna? Waar reageer je goed op en waar reageer je minder goed op? Bewuste en gezonde voeding is echt enorm belangrijk voor onze gezondheid. Voeding heeft ons waanzinnig veel te bieden en het is goed om er bewust mee bezig te gaan. Echter kan het ook een probleem worden wanneer het een obsessie wordt. Dit kan voor sommigen een heel gevoelig onderwerp zijn en ik wil daar absoluut niet aan voorbij gaan. In het algemeen zeg ik: Eet vanuit het perspectief van liefdevol voeden. Niet vanuit restricties. Wees niet te streng voor jezelf, geniet van het eten en zoek hulp wanneer je problemen ervaart in je relatie met eten. Want ook dat is selfcare.

Selfcare in slaap

Slaap is zo’n ondergewaardeerd stukje leefstijl… Slaap is ontzettend belangrijk voor onze gezondheid. Het is één van de allerbelangrijkste processen in ons lichaam, dus het is essentieel dat we prioriteit geven aan slaap! De eerste stap is daarom om de zogenaamd stoere uitspraken zoals “slapen doe ik wel als ik dood ben” door de mentale versnipperaar te gooien. Slaap is voor mij ook lange tijd een probleempuntje geweest. Ik vond mezelf altijd een beetje een softie of een zwakkeling dat ik meer slaap nodig had. Ik ben van nature iets meer een nachtuiltje en ik had veel moeite met ‘s ochtends vroeg opstaan. Maarja, dat moest wel, voor m’n studie, voor m’n coschappen, voor m’n werk… daarvoor moest ik - voor mijn doen - juist héél vroeg opstaan. Terwijl ik wel relatief laat ging slapen, omdat ik ‘s avonds nog vrij wakker was, veel dingen wilde doen, en niet saai wilde zijn. Daardoor had ik een chronisch slaaptekort ontwikkeld, waardoor ik me eigenlijk heel slecht voelde. Naarmata ik meer leer over slaap, zie ik hoe ontzettend belangrijk het is voor onze gezondheid, ons functioneren en ons algehele welzijn. Gun je lichaam en geest die slaap. Slaap is essentieel voor allerlei processen die achter de schermen plaats vinden, zoals het opruimen van kapotte cellen in ons lichaam, het afbreken van schadelijke stoffen, en het onthouden van dingen die je geleerd hebt. Naast voldoende uren slapen heeft onze slaap ook baat bij slaaphygiène voor een betere kwaliteit van slaap. Dit houdt onder andere in dat je een vast ritme handhaaft, dat je slaapt in een koele en donkere kamer die alleen gebruikt wordt voor slaap en seks en niet voor werk en andere dingen die stress opleveren, en dat je het activerende blauwe licht uit schermen vermijdt voor het slapengaan. Geef slaap prioriteit in je leven en creëer de condities voor een kwalitatief goede slaap. Dit zal je welzijn echt significant verbeteren.

Selfcare in ontspanning

Slaap is natuurlijk een vorm van ontspanning, maar het is niet de enige ontspanning die we nodig hebben. Ontspanning is een essentieel onderdeel van onze leefstijl. We kunnen niet altijd maar in de aan-stand staan, we hebben ook de uit-stand nodig. Je kunt het zien als een balans, als een harmonie. Het autonome zenuwstelsel speelt hier een belangrijke rol in, met twee takken: het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel is het gedeelte dat zorgt voor de vecht-of-vlucht reactie. Dit systeem reageert op acute stress en zet alle systemen in ons lichaam aan zodat we snel kunnen reageren om te kunnen overleven. Daarna hebben we weer de tijd en ruimte nodig om daarvan bij te komen, om te herstellen. Dat doet het parasympathische zenuwstelsel. Die staat bekend als rest-and-digest en is verantwoordelijk voor de processen die niet ergens acuut op hoeven te reageren maar die wel essentieel zijn voor het onderhoud van ons lichaam. Maar de huidige realiteit is dat we voornamelijk in de aan-stand leven, dus in een geactiveerd sympathisch zenuwstelsel. En dat we ons lichaam te weinig tijd geven om te herstellen. Voor dat herstel hebben we ontspanning nodig, ont-spanning. Echte ontspanning. Want vaak - ook al denken we dat we aan het ontspannen zijn - dan nog wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd. Bijvoorbeeld als we een spannende film kijken of op social media scrollen. Echte ontspanning kan er op vele manieren uitzien, en het is voor iedereen persoonlijk. Voorbeelden van ontspanning zijn te vinden in beweging, meditatie, body scan, plezier, lol hebben, tuinieren, dansen, puzzelen, spelletjes, kletsen, in de natuur zijn, lezen, yoga nidra, in de tuin liggen, lummelen. Er zijn zoveel manieren waar op je echt lekker kunt ontspannen, dus kijk vooral wat voor jou goed werkt, wat je fijn vindt en wat je kunt integreren in je (dagelijks) leven. Het gaat erom dat je je bewust bent van of je échte ontspanning hebt, of je echt diep kunt ontspannen en je je lichaam de ruimte geeft om zich te herstellen.

Selfcare in verzorging

We moeten zorg dragen voor ons fysieke gestel, voor ons lichaam dat ons over de wereld en door het leven draagt. Een goede verzorging is daarom onderdeel van zelfzorg. Het kunnen hele simpele dingen zijn zoals zorgen voor je hygiène en hoe je eruit ziet. Douchen, je tanden poetsen, je huid insmeren, je haar kammen, je nagels knippen. Naast dat deze elementen zorgen voor onze hygiène kunnen het ook moodboosters zijn die je fijner laten voelen. Je zit vaak lekkerder in je vel als je goed verzorgd bent. Daarbij kunnen activiteiten zoals in bad gaan, een voetenbadje nemen of je lichaam insmeren ook ontspannend werken, dus het heeft wat dat betreft een dubbele functie. Daarnaast omvat verzorging ook het omgaan met zaken zoals regelmatig naar de tandarts gaan voor controle, je uitstrijkjes laten maken, je huid beschermen tegen de zon, en je klachten niet negeren en professionele hulp zoeken indien nodig. Medische selfcare is ook goed voor jezelf zorgen.

Selfcare in sociale verbinding

De afgelopen jaren hebben we extra gemerkt hoe belangrijk sociale verbinding eigenlijk is voor mensen. We hebben sociaal contact nodig. En niet alleen het contact - want dat kan ook oppervlakkig zijn - maar we hebben echt het gevoel van verbinding nodig. Dus vraag jezelf af met wie je je echt verbonden voelt en met wie kan je lief en leed delen. Spendeer meer tijd met je allerliefste en allerleukste mensen, en minder met slechts het onderhouden van je sociale netwerk. Dat laatste is wat ik vaak deed: Ik ken veel mensen en ben met veel mensen in contact, maar als ik me afvraag met wie ik me het meest verbonden voel dan blijven er uiteindelijk maar een handjevol mensen over, en dat zijn de mensen die ik het meeste aandacht wil geven. Dus stel jezelf de vraag uit welke contacten je het meeste voldoening haalt en met wie je het meeste verbonden voelt, en geeft die mensen dan prioriteit. Spendeer meer tijd met hen dan met anderen. En blijf ook in je sociale contact altijd trouw aan jezelf en je eigen behoeftes.

Selfcare in emotionele verwerking

Emoties zijn een normaal deel van ons. We hebben ze de hele dag door in allerhande varianten. Emoties zijn energy in motion, energie in beweging. Ze willen stromen, ze willen niet vast gezet worden. Lange tijd heb ik zelf niet geweten wat ik met emoties moest. Ik had vaak de neiging om emoties weg te duwen. Ze mochten er niet zijn, ze zaten in de weg, ze waren vervelend of het kwam niet goed uit om me op een bepaalde manier te voelen. Maar dan zullen emoties meer een last worden op de langere termijn. Ze kunnen mentale en zelfs fysieke klachten veroorzaken. Selfcare is mijns insziens ook dealen met je emoties. Het is niet altijd leuk, maar het is wel enorm belangirjk voor ons welzijn. Leer je emoties interpreteren en doorvoelen. Je zult je er een stuk lichter en gezonder door gaan voelen.

Selfcare in persoonlijke ontwikkeling

Ook in het domein van spiritueel welzijn kan je goed voor jezelf zorgen. Het is bijvoorbeeld het doorbreken van niet-helpende patronen en belemmerende gedachten. Nagaan bij jezelf waar je interesse naar uit gaat. Waar gaat je hart van gloeien? Zowel op professioneel gebied maar ook privé. Hoe wil je je leven leven? Wat zijn je waarden en kun je leven naar die waarden? Waarin loopt je vast, waarin wil je groeien? Het draagt bij aan ons gevoel van geluk en aan ons welzijn als we onszelf deze ontwikkeling gunnen. Zowel de leuke kant als ook de minder leuke kant, de schaduwzijde. Als jij iets vindt - of dat nou een cursus of coaching is - waarvan jij denkt dat het gaat bijdragen aan je geluk en sense of self, gun jezelf dat dan!

Selfcare in plezier

Ik denk dat we vaak vergeten dat plezier ook een onderdeel is van goede zelfzorg. Plezier is geen extraatje, maar een essentieel onderdeel van gezondheid. Plezier werkt ontspannend en is een moodbooster. Het zorgt boor een geluksgevoel en het kan de scherpe randjes afhalen van zwaardere dagen of een moeilijke situatie. Daarnaast kan je jezelf ook afvragen waarom we eigenlijk op aarde zijn? Die vraag gaat heel diep en daar ga ik in deze blog verder niet op in, maar het is wel iets waar je over na kunt denken. Het leven mag ook leuk zijn! Plezier is één van die dingen die je overal in kan verweven, of dat nou je werk of je persoonlijke ontwikkeling of je dagelijkse klusjes is. Ook in je leefstijl kan je plezier hebben. Plezier in je sport, plezier in koken, plezier in ontspannende activiteiten. Probeer plezier te verwerken is alles wat je doet. Ik denk dat dat in grote mate kan bijdragen aan ons welzijn.

Zoals je hebt kunnen lezen is mijn visie dat selfcare toe te passen is op allerhande gebieden in ons leven en onze leefstijl. Ik hoop dat deze verdieping in selfcare je motiveert om goed voor jezelf te zorgen en dat deze blog je inzichten brengt die je direct concreet kunt maken in je eigen leven.

Ik ben benieuwd naar wat selfcare voor jou betekent. Laat je het me hieronder weten of anders via een DM op Instagram? Ik hoor graag van je!